[Bewerkt en aangevuld verhaal over Golden Earring naar aanleiding van een optreden op vrijdag 22 september 1978 in de Stokvishal in Arnhem. Oorspronkelijk verschenen op de KIJK-pagina van Het Parool van 4 oktober 1978. Ook opgenomen in het boek ‘De Earrings over de Earring’ (2015).]

GOLDEN EARRING VOOR ACHTSTE KEER NAAR AMERIKA

‘Het is een zigeunerbestaan, we leven uit een koffer’

door AP EIGENHUIS en HENK VAN DER SLUIS

De fans zijn in extase. In het halfduister deinen ze mee op de energie die van het podium golft. Massaal handgeklap versterkt het ritme. Zweet parelt op verhitte gezichten. De opzwepende klanken toveren de broeierige zaal om in een muzikale sauna. Golden Earring is op pad met zijn nieuwe show. Dat is andere kost dan de eentonige disco-dreun of punk uit de garage.

Na het dampende optreden gaat Cesar Zuiderwijk in de Arnhemse Stokvishal op deze vrijdagavond bijna onderuit op de bühne. Ademnood onder de pijnigende hitte van de spotlights. Na twee toegiften krijgt de drummer in de kleedkamer extra zuurstof toegediend. Bassist Rinus Gerritsen: ,,Vroeger, in het begin van de jaren zeventig, moesten we na een optreden vaak allemaal aan de zuurstoffles. We hadden van die speciale zuurstofmaskers van het Rode Kruis. Die tijd is gelukkig voorbij. We spelen niet zo vaak meer in kleine, benauwde zaaltjes.’’

Het Parool, 4 oktober 1978.

Golden Earrings heetten ze in de beginjaren. De ‘s’ is verdwenen. Zoals het amateurisme moest wijken voor een zeer professionele aanpak. Wat door de jaren heen nooit veranderde, is de bruisende ambitie. Dertigers zijn ze nu: George Kooymans, Rinus Gerritsen, Barry, Cesar Zuiderwijk en Eelco Gelling. ‘Grijsaards’ in de Nederlandse rockmuziek. The Motions, Outsiders, Q65 – ze hebben alle andere succesvolle Nederlandse groepen uit de sixties overleefd. Sterker: ze geven nog steeds op overtuigende wijze de toon aan.

Vroeger tilden ze hun bescheiden installatie in een tweedehands stationcar, op weg naar weer een dorpshuis. Nu is er een royaal uitgevoerde bus voor nodig om de peperdure spullen (waarde meer dan een half miljoen gulden) van de ene naar de andere show te vervoeren. En Amerika heeft Nederland verdrongen als belangrijkste werkterrein.

Volgende week vliegen ze er, met hoge verwachtingen, opnieuw naartoe. Met de elpee ‘Grab it for a second’ en de single ‘Movin’ down life’ in de bagage. Golden Earring is een bedrijf geworden. Samen met Freddy Haayen, die niet in de laatste plaats door de successen van de Earring bij platenmaatschappij Polydor opklom van loopjongen tot directeur van de Amerikaanse vestiging, hebben de groepsleden de zakelijke onderneming Inter Five Limited laten registreren. Toch is het uitgangspunt altijd simpel gebleven: spelen tot je erbij neervalt. Letterlijk.

,,Wij maken vrij primitieve, simpele muziek,’’ zegt zanger, gitarist en componist George Kooymans. ,,Het klinkt niet altijd even zuiver. Bij ons is de energie die wij overbrengen heel belangrijk. Wij zijn geen band die alle nummers tot in de puntjes arrangeert. Dat heeft zijn nadelen, maar kan ook heel leuk zijn. Vaak improviseren we, dan is het buut vrij.’’

Rinus Gerritsen, die met zijn minutenlange bassolo een opwindend aspect toevoegt aan de show: ,,Je kunt ons niet alleen op de muziek beoordelen. Het is meer. Een ander genre muziek kan op routine perfect klinken, bij ons kan dat niet. Als wij ons niet voor de volle honderd procent geven, vallen we door de mand. Het is dan ook belachelijk als critici bij een concert van ons in de zaal gaan zitten luisteren en een vermanend vingertje opstelen als er een verkeerde nooit klinkt.’’

Tijdens een lichte Chinese maaltijd, voorafgaand aan de show in Arnhem, mijmert Kooymans over de eerste jaren van de Earrings. ,,Je speelde desnoods op sinaasappelkistje. Nummers van de top-40. We waren in feite een soort jukebox. Kosten had je haast niet. Nu maken we een professionele show. Experimenteren we ook. Tja, je wilt vooruit. We hebben bovendien een paar mensen in vaste dienst, die moeten elke maand worden betaald. Henkie de chauffeur, John Kriek de technicus, Maarten Baggerman de touroperator. Voor de komende toernee door Amerika trekken we tien à twaalf man extra aan.’’

De zoveelste trip over de oceaan is geboekt. Zelf is Golden Earring de tel al lang kwijtgeraakt. Het blijkt na enig rekenwerk de achtste te zijn. Wat wel in het geheugen staat gegrift, is de manier van werken in de VS. Een hel is het soms. ,,Als je vier maanden intensief door de States toert, kom je geshuffeld terug,’’ bekent Kooymans. ,,Op een gegeven moment weet je niet meer waar je bent. Dag in dag uit van stad naar stad reizen, gekke landingen, geknal in het vliegtuig – daar word je op den duur een beetje paranoia van.’’

Boek met de beste Earring-interviews.

,,We leiden een zigeunerbestaan. We leven uit een koffer,’’ vult zanger en tekstschrijver Barry Hay aan. ,,Het lijkt elke dag zaterdag, omdat je moet optreden. Hotels zijn overal hetzelfde. Je kent dat wel, elke morgen word je wakker in een andere kamer met weer datzelfde schilderij. Op den duur ben je het besef van tijd en plaats volledig kwijt. Toeval wordt dan de zekerste factor. Er zijn momenten dat je denkt: nu balanceer ik op de grens van wat kan en wat niet.’’

Talent alleen is niet genoeg om in de Verenigde Staten de top te halen. ,,Als je er wat wilt bereiken, moet je almaar doorgaan. Zelfs al kun je wel kotsen. Het valt niet mee om steeds maar weer je gitaar te pakken. Wat je op de been houdt, is het succes,’’ beseft Kooymans. ,,Als je klaar bent en het is lekker gegaan, kun je bergen verzetten. Dan gaat alles opeens een stuk beter.’’

Kooymans was al in de ban van Amerika toen de muziek van zijn band nog niet verder reikte dan wat Haagse schoolvriendjes, bijna vijftien jaar geleden. Inmiddels is Golden Earring in de VS geen kleintje meer. Barry Hay: ,,We hebben nu een zogenoemde tweede act-positie. Toen we in Amerika begonnen, moesten we optreden terwijl de zaal volliep. Een ondankbare taak, het publiek opwarmen. De groep die als tweede komt, krijgt ongeveer een uur en tien minuten de tijd om een show te verzorgen. In die positie zitten wij nu. Tot slot volgt het hoofdnummer, de headliner. Daar zijn wij nog te onbekend voor. Je moet dan volle zalen kunnen trekken. In Amerika speel je soms voor 25.000 mensen. We zijn af en toe headliner in plaatsen waar we wat bekender zijn, aan de zuidkust, in Cleveland.’’

Optreden in Amerika is een slijtageslag. Luister naar George Kooymans die, tussen twee happen nasi door, uitlegt: ,,Je hebt zogenoemde dubbel-acts. Twee bands die een paar maanden met elkaar gaan toeren. Als blijkt dat de groep die eigenlijk is gecontracteerd voor het voorprogramma opeens een hit scoort en meer succes heeft, wordt het speelschema zonder pardon omgedraaid. Dat levert gekke situaties op. Wij hebben dat gemerkt toen we in het voorprogramma stonden van de Edgar Winter Group. Winter verbood ons bepaalde delen van onze show te doen. We hadden namelijk een spectaculaire act met vuurwerk. Toen dat bij het publiek aansloeg, mocht het opeens niet meer. Vonden ze te gevaarlijk, zeiden ze. Ze waren gewoon bang dat we ze zouden wegspelen.

,,Belangrijk in Amerika is dat je een goede manager hebt. Anders kom je nergens. Je mag trouwens niet eens spelen als je niet met een Amerikaanse manager en met Amerikaanse technici werkt. De vakbonden zijn daar machtig. Alles is in Amerika beter georganiseerd. Neem de hele rock & roll-business. Op de tv zijn elke nacht rockprogramma’s te zien. Elke stad heeft zijn eigen hard rock-radiostation. Het is erg belangrijk dat jouw platen op zo’n station worden gedraaid voordat je er optreedt. Dan kennen de mensen je tenminste al een beetje.’’

De hoes van ‘Grab it for a second’.

Barry Hay looft het Amerikaanse publiek. ,,De jeugd wordt in de VS meer met rockmuziek geconfronteerd dan in Europa. Dat merk je als je optreedt. Uitstekend zoals de mensen reageren. Ze willen, als ze eenmaal een ticket hebben gekocht, plezier beleven. Ze gaan er helemaal in op. Kijken niet apathisch toe zoals soms in Europa. Je hebt meteen contact. Maar als je het bij ze verbruidt, kun je je spullen wel inpakken. Genadeloos word je afgemaakt. Zo zijn ze ook.’’

Amerika is de ultieme uitdaging voor Golden Earring. Verlangend kijken de bandleden uit naar de nieuwe trip, die minimaal drie maanden in beslag zal nemen. ,,Zolang je merkt dat er vooruitgang in zit, is het goed. Als je maar de kick van het optreden krijgt. Ik hoef geen zeven miljoen platen te verkopen. Met een miljoen ben ik al tevreden,’’ zegt George Kooymans met een glimlach. De recordaantallen liggen vooralsnog lager: in de VS 600.000 exemplaren van de langspeler ‘Moontan’, met de hit ‘Radar love’; in Nederland 70.000 van de dubbele live-elpee.

De Earring stemt alles af op de States. ,,Uitdaging of obsessie?’’ herhaalt drummer Cesar Zuiderwijk, tovenaar met stokjes, de vraag. ,,Noodzaak! Amerika is een noodzaak voor ons.’’ George Kooymans: ,,Toch is Holland nog steeds onze basis. Na elke Amerikaanse toernee komen we hier terug. We denken weleens: misschien is het beter om te verhuizen, want eigenlijk kun je niet weg uit de States. Het land is zo uitgestrekt.’’ Rinus Gerritsen: ,,Je kunt toeren tot je er bij neervalt. En dan kun je weer van voren af aan beginnen. Het is een oneindige uitdaging.’’

Achterzijde hoes ‘Grab it for a second’,

De Earring weet waar het aan begint. ,,We zijn de enige band in Nederland die heeft ervaren hoe het toegaat in de VS,’’ weet Kooymans. ,,We gaan nu de winter tegemoet. Vorig jaar maakten wij in Amerika mee dat het veertig graden vroor. In New York gingen de mensen op ski’s over straat. We hebben vijf dagen vanwege de sneeuw vastgezeten in Rapid City, South Dakota. Maar ondanks alles, het heeft iets. Het is net alsof ze een stekker in je achterste steken als je het land binnenkomt. Alsof je sneller gaat. Prachtig. Ik speel gitaar, zing erbij en componeer nummers. Ik bezorg mensen een gekke avond. Dat is mijn job. Vooral als ik in de States ben, besef ik dat het een schitterend vak is.’’

In de kleedkamer van de Stokvishal, niet meer dan een pijpenla met flessen Spa Rood, blikjes cola en volop jus d’orange op een wankel houten tafeltje, halen de Earring-leden ‘showkleding’ uit hun handbagage. In de zaal wachten 1400 enthousiaste fans. Met alle in de voorverkoop verkochte 1200 kaartjes was de hal officieel al vol. ,,Maar het is sneu om die andere 200 mensen voor de deur te laten staan,’’ vindt Barry Hay terwijl hij zich opmaakt voor het optreden.

,,Ik zie het niet als werk,’’ zegt Hay. ,,Werk is iets heel anders. Dan loop je de kantjes eraf. Je maakt als muzikant misschien wel veel uren, maar werk? Dat is iets dat je niet leuk vindt.’’
Het maakt Eelco Gelling, de rustigste van het stel, niets uit waar hij speelt of voor hoeveel mensen. ,,Het gaat erom dát je speelt,’’ benadrukt de voormalige gitarist van Cuby & The Blizzards. Barry Hay: ,,Optreden is in principe overal hetzelfde, maar als ik voor een zaal van 25.000 mensen sta, dan heb ik toch vooraf wat meer kramp in mijn maag.’’

Rinus Gerritsen: ,,De laatste tijd hebben we ook gespeeld in gevangenissen. We zochten een mogelijkheid om de nummers voor onze nieuwe elpee ‘Grab it for a second’ min of meer in de anonimiteit uit te proberen. We wilden er niet meteen het land mee in. Zo zijn we terechtgekomen in de bajes, bij mensen die al blij zijn dat je komt en die niet al te kritisch zijn.’’

Wanneer ze even na acht uur het podium van de Stokvishal opgaan voor een krachtige try-out van hun Amerikaanse show, zegt Cesar Zuiderwijk wijzend op Eelco Gelling: ,,Ik heb medelijden met hem. Die gozer heeft 20.000 watt aan boxen achter zich staan. Hij moet eigenlijk met een pet op spelen, anders blaast het geluid zijn haar eraf.’’

***

Affiche met de data van de eerste tien keer dat ik Golden Earring heb zien spelen. Van Aalsmeer ’68 tot en met Arnhem ’78.

GOLDEN EARRING:

George Kooymans (11 maart 1948)
Rinus Gerritsen (9 augustus 1946)
Barry Hay (16 augustus 1948)
Cesar Zuiderwijk (18 juli 1948)
Tijdelijk extra groepslid:
Eelco Gelling (12 juni 1946)